เคยสงสัยมั้ยคะว่า ทำไมบางคนรักแล้วดูมั่นคงจัง บางคนกลัวการผูกมัด หรือบางคนเกาะติดกับแฟนมากเกินไป พฤติกรรมเหล่านี้เกี่ยวข้องกับ Attachment Style ของเราค่ะ Attachment Style คืออะไร มันคือรูปแบบความสัมพันธ์ที่เกิดจากประสบการณ์วัยเด็ก เวลาเราเป็นเด็ก เราได้รับการตอบสนองอย่างไร เมื่อเราร้องขอความรัก เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้เราแสดงออกเมื่อเรามีความผูกพันในวัยผู้ใหญ่ Attachment Style กระทบทั้งความรักกับคู่ของเรา มิตรภาพระหว่างเพื่อน รวมถึงการทำงานร่วมกับคนอื่น
ประเภทของ Attachment Style มีอะไรบ้าง?
1. Secure Attachment (ปลอดภัย)
ความสัมพันธ์ลักษณะนี้จะแสดงออกถึงการไว้วางใจเป็นอิสระแต่ก็พึ่งพาได้ไม่จำเป็นต้องตัวติดกันตลอดเวลาไม่ต้องคอยอัพเดทตลอดทั้งวันหรือถ้ามีคนนึงห่างออกไปก็ไม่ทำให้เกิดความวิตกกังวลว่าเค้าไปไหนจะไปมีคนอื่นรึเปล่าเช่นหากแฟนบอกว่าวันนี้ไม่ว่างความผูกพันแบบปลอดภัยจะมองว่าเค้าไม่ว่างไม่คิดต่อว่าเค้าจะไปไหนกับใครต้องคอยโทรตาม text ตาม
2. Anxious Attachment (กังวลใจ)
ความผูกพันแบบ Anxious Attachment ต้องการการยืนยันความรักตลอดเวลา เช่นคอยถามว่ารักเรามั้ย เกิดจากการต้องการความใกล้ชิด กลัวถูกทิ้ง โดยอาจจะสังเกตุพฤติกรรมที่เกิดขึ้น เช่น เช็คข้อความรัวๆ ไม่มั่นใจ ในความรักของอีกฝ่าย พยายามวิ่งไล่ตาม เพื่อคอยรั้งอีกฝ่ายไว้
3. Avoidant Attachment (เลี่ยงความใกล้ชิด)
ลักษณะความผูกพันแบบ Avoidant Attachment จะรู้สึกอึดอัดเมื่อมีคนเข้ามาใกล้เกินไป รักนะ แต่ไม่ชอบให้เข้ามาใกล้มากเกินไป ถ้าคนรักเริ่มเข้ามาใกล้ เริ่มใกล้ชิดผูกพันมากขึ้น คนลักษณะ Avoidant Attachment ก็จะตีตัวออกห่าง อาจจะเงียบหายไป เมื่อมีการทะเลาะกัน ไม่ชอบปัญหาในความสัมพันธ์ ตัวอย่างพฤติกรรม เช่น ไม่ชอบการแสดงออกทางอารมณ์มากเกินไป
4. Fearful-Avoidant (Disorganized) (หวาดกลัว–เลี่ยง)
พฤติกรรมเป็นทั้งอยากใกล้แต่ก็กลัวการใกล้ชิดมักสับสนในใจตัวเองพฤติกรรมเช่นผลักคนออกเมื่อเริ่มผูกพันลึกซึ้ง
Attachment Style ของเราเกิดจากอะไร?
ความสัมพันธ์กับพ่อแม่ ผู้ดูแลตอนเด็ก
ทฤษฎีหลักของ Attachment (โดย John Bowlby) บอกว่า
ช่วงวัยเด็กตอนเล็กๆ คือกุญแจสำคัญ วิธีที่พ่อแม่หรือผู้เลี้ยงดู ตอบสนองต่อความต้องการทางกายและใจของเด็ก
เช่น เวลาเด็กร้องไห้ มีคนมาปลอบไหม? เวลาต้องการอ้อมกอด มีคนกอดไหม? ถ้าเด็กได้รับความรัก ความปลอดภัยอย่างสม่ำเสมอ จะสร้าง Secure Attachment แต่ถ้าผู้เลี้ยงดูไม่แน่นอน (บางครั้งดีกับเด็ก บางครั้งละเลย) อาจสร้าง Anxious หรือ Fearful-Avoidant ถ้าผู้เลี้ยงดูเย็นชา ห่างเหิน อาจพัฒนาไปเป็น Avoidant
เหตุการณ์กระทบใจ (Trauma, การสูญเสีย)
แม้จะมีวัยเด็กที่ดี แต่เหตุการณ์รุนแรงก็อาจเปลี่ยน Attachment Style ได้ เช่น การถูกทอดทิ้งให้อยู่คนเดียว, การสูญเสียคนสำคัญ, ความรุนแรงในครอบครัว หรือการถูกนอกใจซ้ำๆ เหตุการณ์เหล่านี้อาจทำให้คนที่เคยเป็น Secure Attachment กลายเป็น Anxious หรือ Fearful ได้
Mini Checklist: คุณเป็น Attachment Style แบบไหน?
ให้คะแนน ใช่ หรือ ไม่ใช่ กับแต่ละข้อ แล้วดูว่าคุณตอบตรงกับกลุ่มไหนมากที่สุด
1. Secure Attachment (ปลอดภัย)
- ฉันรู้สึกสบายใจเมื่อใกล้ชิดกับคนรักหรือเพื่อนสนิท
- ฉันไว้ใจคนอื่นได้ง่าย และเชื่อว่าคนรักจะอยู่ข้างๆ
- ฉันสามารถอยู่คนเดียวได้โดยไม่รู้สึกโดดเดี่ยวหรือวิตกกังวล
- ฉันสื่อสารสิ่งที่ต้องการได้อย่างตรงไปตรงมา
2. Anxious Attachment (กังวลใจ)
- ฉันมักกังวลว่าคนรักจะไม่รักหรือจะทิ้งฉัน
- ฉันต้องการความมั่นใจและการยืนยันบ่อยๆ
- ฉันรู้สึกไม่มั่นคงถ้าคู่ไม่ตอบข้อความเร็ว
- ฉันมักคิดมากหรือกังวลเมื่อไม่ได้อยู่กับคนรัก
3. Avoidant Attachment (เลี่ยงความใกล้ชิด)
- ฉันรู้สึกอึดอัดเมื่อคนอื่นพยายามเข้ามาใกล้เกินไป
- ฉันชอบเก็บเรื่องส่วนตัวไว้คนเดียว ไม่อยากแชร์ความรู้สึก
- ฉันชอบความเป็นอิสระมากจนรู้สึกว่าการมีคู่บางทีก็รบกวน
- ฉันชอบจัดการปัญหาด้วยตัวเองมากกว่าเปิดใจให้คนรักช่วย
4. Fearful-Avoidant Attachment (หวาดกลัว–เลี่ยง)
- ฉันอยากมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดแต่ก็กลัวจะเจ็บปวด
- บางครั้งฉันผลักคนที่รักออกไปโดยไม่รู้ตัว
- ฉันสับสนกับความรู้สึกตัวเองในความสัมพันธ์
- ฉันเคยมีประสบการณ์เจ็บปวดหรือการถูกทอดทิ้งที่ยังติดอยู่ในใจ
วิธีอ่านผล
- ข้อไหนที่คุณเช็คมากที่สุด คือ Attachment Style หลักของคุณในตอนนี้
- คุณอาจมีลักษณะผสมได้เช่นกัน
- แบบทดสอบนี้เป็นเพียงแนวทางเบื้องต้น ถ้าอยากเข้าใจลึกขึ้น แนะนำให้คุยกับที่ปรึกษาหรือนักจิตวิทยา
สร้าง Secure Attachment ด้วยตัวเอง
1. ฝึกสังเกตตัวเอง
สังเกตอารมณ์และความคิดเวลาอยู่กับคนรักหรือคนสำคัญ เวลากังวล กลัว หรืออยากหนี ให้ถามว่า “จริงๆ แล้วฉันต้องการอะไร?”
2. สื่อสารตรงไปตรงมา
ฝึกบอกความรู้สึกและความต้องการของตัวเองอย่างอ่อนโยน พูดว่า “ฉันรู้สึกไม่ปลอดภัยเพราะ…” หรือ “ฉันรู้สึกว่า…” แทนที่จะโกรธหรือเก็บไว้คนเดียว และไม่เป็นการโจมตีที่ตัวบุคคล
3. ตั้งขอบเขต (Boundaries) ที่ชัดเจน
บอกได้ว่าอะไรโอเคหรือไม่โอเคสำหรับเรา เช่น ฉันจะยอมไม่ได้เด็ดขาด ถ้ามีคนมาทำสิ่งนี้กับฉัน ขอบเขตที่ดีทำให้เรารู้สึกมั่นคง ไม่ถูกละเมิดง่าย
4. เลือกอยู่กับคนที่มีความปลอดภัยทางใจ
เลือกคนที่รับฟัง เห็นคุณค่า และไม่ทำให้เรารู้สึกต้องระแวงตลอดเวลา ถ้าอยู่กับคนที่เป็น Secure จะช่วยให้เราเรียนรู้ Secure Attachment ได้ง่ายขึ้น
5. ฝึกอยู่กับความรู้สึกไม่มั่นคง
เมื่อมีความกังวลหรืออยากหนี ลองอยู่กับมันอย่างสงบ หายใจลึกๆ แล้วบอกตัวเองว่า “ฉันปลอดภัยแล้วตอนนี้”
6. ดูแลตัวเองให้รู้สึกมีค่าจริงๆ
รักตัวเองในทางปฏิบัติ เช่น นอนให้พอ กินดี ดูแลร่างกาย ทำสิ่งที่ทำให้เราภูมิใจในตัวเองทุกวัน
7. ขอความช่วยเหลือได้
ไม่ต้องทำคนเดียวเสมอไป ถ้ารู้สึกยาก ลองหานักจิตวิทยา โค้ช หรือกลุ่ม Support Group
ความรักดีๆ เริ่มต้นจากการรักตัวเองนะคะ รักตัวเองให้มั่นคง ความรักจะมั่นคงตามมา
Attachment Style เป็นแค่จุดเริ่มต้น ให้เราได้เรียนรู้ รับรู้ตัวเอง พัฒนาตัวเองให้เป็นคนที่มั่นคง เมื่อคุณรู้จักวิธีดูแลหัวใจตัวเอง ความสัมพันธ์ครั้งต่อไปจะปลอดภัยและสบายใจมากขึ้นเสมอ